Kurdeşen

Ürtiker; cilt kızarıklığı, ciltte şişlik ve kaşıntıya niçin olur. Döküntülerin en mühim özelliği 24 saat içinde kendiliğinden kaybolmasıdır.

Ürtikerin en sık rastlanan emareleri;

• Dudaklar, göz çevresi ve genital bölge dahil olmak suretiyle vücudun her yerinde ten rengi ya da kırmızı renkte kabarcıklar çıkması
• Kaşınma isteği
• Dudak ve göz kapaklarında şişme

Ürtikerin niçin olduğu şikayetler hastaları geceleri daha fazlaca etkilemektedir.

ÜRTİKER NEDENLERİ NELERDİR?

Ürtiker nedenlerini ele alırken çeşitlerine gore ele almak gerekmektedir.

Akut Ürtiker Sebepleri;

Akut ürtiker başlıca enfeksiyon, ilaçlar ve gıdalar tarafınca tetiklenmektedir.

• En sık sebebi erişkinlerde ilaçlar, çocuklarda ise başlıca üst solunum yolu enfeksiyonları olmak suretiyle enfeksiyonlardır.
• Kuramsal olarak tüm ilaçların ürtikere niçin olma riski olmakla birlikte çoğunlukla antibiyotikler, ağrı kesiciler, radyokontrast maddeler, ACE inhibitörleri, anjiyotensin II reseptör antagonistleri ve östrojen ürtikere niçin olmaktadır.
• Gıdalar ve besin katkı maddeleri akut ürtikerin etiyolojisinde sık karşılaşılan nedenlerdir. Gıdalar ile oluşan akut ürtiker çocuklarda sık olup, yaş ile birlikte görülme sıklığı azalmaktadır. Süt, yumurta, buğday, kuruyemiş ve deniz ürünlerinin akut ürtikere en sık yol açan gıdalardandır.
• Besin katkı maddeleri ise psödoallerjik reaksiyona yol açarak ürtikeri tetiklemektedir.
• Nebat, meyve, sebze, latex şeklinde kontakt alerjenler, böcek ısırığı ve aşılar da akut ürtiker sebepleri arasındadır.

Kronik Ürtiker Sebepleri

İlaçlar, gıdalar, enfeksiyonlar ve dahili hastalıklar( iç hastalıklar) yol açabilir.

İlaçlar içinde ağrı kesiciler ( NSAİİ ilaçlar, kodein) ve antibiyotikler en sık nedenler arasındadır. Öteki taraftan ilaçlar hastalığın sebebi olmadan da hastalıkta alevlendirici olarak rol almaktadır.

Bilhassa şüpheli gıdanın alınımı sonrasında 15 dakika içinde gelişen reaksiyonlardan görevli olup, günlük atak ile giden ürtikerde niçin olma olasılıkları düşüktür. Gıdaların içinde bulunan renklendiriciler, antioksidanlar, ilaçlar, hormonlar ve enzimler immünolojik yoldan değişik olarak “psödoallerjik tepki” ile ürtikere yol açabilir. Psödoallerjik reaksiyonlarda ise ürtika şikayetleri besin alımından 4 saat sonrasında başlamakta ve tesiri iki haftaya kadar uzamaktadır. Psödoallerjik reaksiyona sebep olan durumlardan şüphelenildiğinde psödoallerjen rejim ve besin provokasyon testi kullanılabilir.

Kronik Spontan Ürtiker Sebepleri

Kronik spontan ürtiker sebepleri içinde kronik sinüzit, Helikobakter pylori pozitifliği, bağırsak parazitleri ve diş çürükleri mühim enfeksiyon sebepleri arasındadır.

Stres ile ürtiker ilişkisi netleşmemiş olmakla birlikte özellikler kolinerjik ürtiker de tetikleyici olabilmektedir. Kronik ürtiker hastalarının ortalama %70’inde ise niçin bulunamamaktadır.

Kronik spontan ürtiker sebepleri şu şekilde sıralanabilir;

• Kronik spontan ürtikeri tetikleyen ilaçlar:
• Antibiyotikler (penisilin, sulfonamid vb…)
• Antiinflamatuar ve analjezikler (naproxen, flurbiprofen, ibufen, asit salisilik asit vb…)
• Kas gevşeticiler
• Kan ürünleri
• ACE inhibitörleri
• Antiepileptikler
• Hormonlar: doğum denetim hapları
• Kronik spontan ürtikeri tetikleyen gıdalar:

• Fındık, fıstık şeklinde kuruyemişler
• Midye, yengeç, kabuklu deniz ürünleri, balık
• Muz, kivi, çilek başta olmak suretiyle meyveler, domates, ıspanak, patlıcan, enginar, bezelye, mantar, biber, turşular
• Yumurta,
• Aromalı çaylar, bira, şarap
• Besin katkı maddeleri: Paketli ürünler (benzoik asit, azo boyaları, vb..)

• Kronik spontan ürtikeri tetikleyen enfeksiyonlar:

• Bakteriler: Üst solunum yolu enfeksiyonları, kronik sinüzit, diş enfeksiyonları başta olmak suretiyle, Helikobakter pylori enfeksiyonu
• Viral enfeksiyonlar: Hepatit B, C enfeksiyonu
• Parazitler
• Kutanöz fungal enfeksiyonlar

• Çevresel faktörler

• Bitkiler
• Polenler, ev tozu akarı
• Kimyasallar

• Dahili hastalıklar (iç hastalıklar):

• Tiroid Hastalıkları
• Romatizmal Hastalıklar: Vaskülitler, kriyoglobulinemi, SLE vb…
• Maligniteler
• Lenfoma
• Solid organ kanserleri

ÜRTİKER (KURDEŞEN) ÇEŞİTLERİ NELERDİR?

Akut ürtiker (Akut Kurdeşen): 6 haftadan kısa devam eden ürtikeri tanımlamak için kullanılır. Toplumun ortalama dörtte biri yaşamının bir döneminde akut ürtiker hücumu geçirmektedir. Akut ürtiker hastaların %25’inde ise 6 haftadan uzun sürmekte ve kronik ürtiker formuna geçiş göstermektedir.

Kronik ürtiker (Kronik Kurdeşen): 6 haftadan uzun devam eden ürtiker ataklarını tanımlamak için kullanılır ve toplumda %0,5-1 oranında görülür. Hastalık çoğunlukla 1-5 yıl içinde sürmektedir.

‘Kronik indüklenebilir ürtiker/fizyolojik ürtiker’ : Fizyolojik nedenler ile tetiklenen kronik ürtikeri tanımlamak için kullanılır.

• Fizyolojik ürtikerler;
• Dermografik ürtiker
• Geç tazyik ürtikeri
• Soğuk/ısı ürtikeri
• Solar ürtiker
• Vibratuar ürtiker/anjiyoödem
• Kolinerjik ürtiker
• Akuajenik ürtiker
• Kontakt ürtikerdir. Kontak ürtiker sebepleri içinde en sık lateks yer verilmiştir.

Kronik spontan ürtiker (Kronik spontan kurdeşen): ‘Kronik spontan ürtiker’ sebebi bilinmeyen ürtiker ataklarını tanımlamak için kullanılır.