Kabızlık

Kabızlık (Konstipasyon), toplumda oldukça sık görülen bir sindirim problemidir. Çağıl yaşamın getirmiş olduğu stres, hareketsizlik ve fena beslenme şeklinde faktörler kabızlık oranında artışa yol açmaktadır. Kabızlık (Konstipasyon) kendisi bir hastalık değildir; altta yatan başka bir durum ya da hastalığın sonucu ortaya çıkan bir şikayettir. Bir çok şahıs tarafınca fazla dillendirilmese de kabızlık, yaşam standardını etkileyen mühim bir halk sağlığı sorunudur. Tıbbi adı konstipasyon olan kabızlık, bağırsak hareketlerinde yavaşlama sonucu ortaya çıkan, dışkının sertleşmesi durumudur. Dışkıdaki bu sertlik sebebiyle dışkılama güçleşmiştir. Besinlerin sindirim sisteminde normalden daha yavaş hareket etmesi, bağırsaklardan daha çok sıvının emilmesine niçin olur. Netice olarak, dışkı kuru ve sert bir hale gelir.

Kabızlık (Konstipasyon) her yaş grubunda ve cinsiyette ortaya çıkabilen bir durumdur. Hanımlarda erkeklere bakılırsa daha sık olarak meydana gelir.

Normalde bir kişinin haftada minimum 3 kez büyük abdeste çıkması gerekir. Dışkılama sıklığı kişinin metabolizma hızına bakılırsa farklılık gösterir. Bazı bireyler günde 3 kez büyük abdeste çıkarken, ötekiler haftada 3 kez çıkabilir. Bunların ikisi de tamamen düzgüsel olabilir.

Kabızlık (Konstipasyon) için riskli kabul edilen durumlar nedir?

Sağlıksız beslenme programları ya da fizyolojik aktivite eksikliği konstipasyon için temel risk faktörleri içinde yer alır. Bu durumlar haricinde öteki birçok durumda da konstipasyon gelişimine zemin hazırlayabilir:

65 Yaşın Üstünde Olmak

Hem fizyolojik aktivite süresinin azalması hem de altta yatan çeşitli sıhhat sorunları sebebiyle ileri yaş grubu insanoğlu kabızlık gelişimi için riskli kabul edilir. Bu yaş grubunda hastalıklara ve egzersiz azlığı haricinde beslenme kalitesi ile ilgili problemler da kabızlık gelişiminde rol oynayabilir.

Yatağa Bağımlılık

Omurilik travmaları şeklinde çeşitli sıhhat sorunları sebebiyle yatağa bağımlı bir yaşam devam eden kişilerde bağırsak hareketleri negatif şekilde etkilenerek kabızlık gelişimine niçin olabilir.

Hamilelik

Gebelik süreci içinde vücutta meydana gelen hormonal değişimler ve bebeğin sindirim sistemi organları üstüne baskı yapması sebebiyle kabızlık gelişimi için riskli kabul edilir.

Kabızlık (Konstipasyon) sebepleri nedir?

Kalınca bağırsak olarak da malum kolonun vücuttaki temel görevi sindirim sisteminde ilerlemekte olan gıda artıklarından suyun emilimini ve dışkı oluşumunu sağlamaktır. Kolon kasları, sindirim artığı maddeleri peristaltizm olarak isimlendirilen hareketler ile sindirim kanalının son olarak kısmı olan rektuma ilerletir. Dışkı kolonda uzun süre kalırsa sertleşir ve ilerlemesi zorlaşır.

Kabızlığın sebebi bir çok süre tam olarak tespit edilemez. Kabızlığa neden olan en sık sebepler içinde kafi sıvı alımının olmaması, lifli gıdalar açısından fukara rejim ve hareketsiz yaşam sayılabilir.

Liften varlıklı gıdalar genel olarak bitkisel ürünlerdir. Beslenme ile beraber alınan lif, dışkının kıvamının oluşmasında rol oynar. Lifli besinler dışkının yumuşak olmasında ve sindirim kanalı süresince kolay hareket etmesine katkıda bulunur.

Öteki bazı kabızlık sebepleri;

Bağırsak hareketlerinde yavaşlamaya yol açan çeşitli metabolik ve sindirim sistemi hastalıkları

Crohn ve divertikülit şeklinde iltihapla seyreden bağırsak hastalıkları

Bağırsaklarda tıkanıklığa neden olan polipler ya da kitlesel oluşumlar

 

Hormonal denge değişimleri

Çeşitli ilaçlar (Lityum, antipsikotikler, bazı antidepresanlar, bazı epilepsi ilaçları, demir ilacı) şeklinde sıralanır.

Hamilelikte kabızlık daha sık görülmektedir. Bunun sebebi gebelikte salgılanan hormonların etkisidir. Gene gebeliğin son dönemlerinde büyüyen rahmin bağırsağın rektum adında olan son kısmına baskı yapması bir öteki kabızlık nedenidir.

Stres, sindirim sistemindeki kasların koordine şekilde çalışmasını engellemiş olan nörolojik ve musküler sıhhat sorunları ve sedanter yaşam seçimi (hareketsizlik) da kabızlığa niçin olabileceği için dikkatli olunmalıdır.

Kabızlık (Konstipasyon) sınıflandırılması nasıldır?

Kabızlık (Konstipasyon) sebepleri kendi içinde çeşitli gruplara ayrılarak incelenebilir:

Fonksiyonel Kabızlık

Dışkının (feçes) hareketi ile ilgili problemler sebebiyle oluşan kabızlıktır. Bu tanımlama kabızlığın tanısal yaklaşımında tüm organik nedenler dışlandıktan sonrasında yapılabilir.

Anatomik Kabızlık

Rektum ve anüs bölgesindeki yapısal anormallikler sebebiyle kabızlığın meydana gelmesini ifade eder.

Anormal Kas Yapısı Sebebiyle Oluşan Kabızlık

Prune belly, down yada musküler distrofi şeklinde sendromik rahatsızlıklar ile beraber görülen kabızlık türüdür.

Çeşitli İlaçların Kullanımı Sonrası Ortaya Çıkan Kabızlık

Antikolinerjik ilaçlar, narkotik etkili ilaçlar, antidepresanlar yada kurşun ve vitamin D intoksikasyonu (zehirlenmesi) sonrasında kabızlık şikayeti meydana gelebilir.

 

Metabolik yada Endokrin (Hormonal) Sebepler Sebebiyle Oluşan Kabızlık

Düşük potasyum seviyesi (hipokalemi), yüksek kalsiyum seviyesi (hiperkalsemi), hipotiroidi ve şeker hastalığı şeklinde durumlarda kabızlık oluşabilir.

Öteki Kabızlık Sebepleri

Çölyak hastalığı, kistik fibrozis, inek sütü protein alerjisi, inflamatuar (iltihabi) bağırsak hastalıkları ve skleroderma şeklinde hastalıkların seyri esnasında da kabızlık meydana gelebilir.

Kronik (Uzun Süreli) kabızlık ile ilişkili rahatsızlıklar nedir?

Çeşitli hastalıklar ve sıhhat durumları sebebiyle kişilerde uzun soluklu kabızlık şikayeti meydana gelebilir. Rahatsızlıklar sebebiyle oluşan kabızlık, yaşam seçimi değişikliklerine pozitif cevap vermeyebilir ve rahatlamanın sağlanması altta yatan sıhhat probleminin çözümüne bağlı olabilir.

Hipotiroidizm

Boyun bölgesinde yer edinen minik bir bez olan tiroid, metabolizma ve öteki vücut sistemlerinin işleyişinin düzenlenmesinde görevli hormonların sentezinden mesuldür. Bu bezin kafi düzeyde hormon sentezleyememesi durumuna hipotiroidizm adı verilir.

Hipotiroidizm hastalarında metabolizmanın yavaşlamasına bağlı olarak sindirim kanalı süresince hareketlerde azalma ve kabızlık meydana gelebilir.

Kabızlık haricinde hipotirodizm bulguları içinde halsizlik, soğuğa karşı duyarlılık, ciltte kuruluk, istemsiz kilo alma, tane düzensizliği, saç ve kıllarda kırılganlık, tırnak problemleri, bellek ile ilgili problemler ve yüz ödemi şeklinde şikayetler yer alabilir.

Şeker Hastalığı

Hipotiroidizmin tiroid hormonları ile ilgili bir durum olması şeklinde şeker hastalığı da pankreastan salgılanan ve insülin adında olan bir hormonun yetmezliği halini ifade eder. İnsülin hormonu, kan dolaşımında yer edinen şekerin hücrelere geçişini ve enerji üretimi amacıyla kullanılmasını düzenler.