Uyku Nedir?
Uyku, canlıların günlük aktivitelerini gerçekleştirmek suretiyle enerji kazanmak adına gerçekleştirdiği bir dinlenme halidir. Dolayısıyla tüm canlıların uykuya ihtiyacı vardır. Kafi uyku almamak zararlıdır: dikkat dağınıklığı, unutkanlık ve ve asabiyete sebep verir. Aynı şekilde fazla uyku alınması durumunda da bitkinlik ve sersemlik hali hissedilebilir. Uyku kişinin ruh hali ile bağlantılıdır. Bu yüzden fazla ya da azca uyumanın sebebi ruhsal olabilir.
Uykunun Önemi
Kaliteli ve tertipli bir uykuyla beraber:
- Stres kontrolü sağlanır,
- Bellek güçlenir, dikkat dağınıklığı riski azalır,
- Bağışıklık sistemi güçlenir, sık hastalanma önlenir,
- Protein sentezi artar,
- Gelişme hormonu salgılanır
- Solunum, dolaşım ve iskelet sistemi faaliyetleri revize edilir,
- Depresyon riski azalır
Kaç Saat Uyumalıyız?
Bebekler: 12-15 saat
Çocuklar: 9-11
Yetişkinler: 7-9 saat
Yaşlılar: 7-8 saat
Oldukca Uyuma Hastalığı: Hipersomnia
Hipersomnia ya da hipersomnolens, yaş aralığına bakılırsa kişinin kafi oranda uyku almasına karşın kendini bitkin ve halsiz hissetmesi buna bağlı gün içinde uyku atakları geçirmesine sebep veren nörolojik bir hastalıktır. Hipersomnia hastaları, gece süresince deliksiz ve minimum 7 saat uyusalar dahi gün içinde gelişen uyku halini denetim edemez ve yoğun bir uyuma isteğiyle karşı karşıya bırakılırlar. Buna bağlı olarak günlük dünyadaki aktiviteleri yapmak neredeyse imkânsız bir hale gelir. Bu durum kişinin iş, eğitim ve hususi yaşamını negatif etkisinde bırakır. Rutin işlerle başa çıkamayan kişiler, kendilerini yetersiz hissedebilir ya da aşırı uyuma ihtiyacı çektikleri için toplumdan soyutlanabilirler. Bu tür ihtimaller göz önünde bulundurulduğunda hastanın ruhsal açıdan fena etkilenmesi kaçınılmazdır. Hem fizyolojik hem de ruhsal olarak insanların yaşam standardını bozan hipersomnia üç şekilde nüksedebilir. Bunlar:
Narkolepsi: Çoğu zaman 20li yaşlarda cinsiyet ayrımı gözetmeksizin insanları etkileyen bir tür uyku bozukluğudur. Tıpta sebebi kati olarak çözülmemiştir fakat REM uykusunu düzenleyen bir nörokimyasal olan hiproketinin azca salgılanması durumunda bu hastalığın ortaya çıkmış olduğu öngörülmektedir. Narkolepsi, kişilerin uyku hücumu geçirmesine hatta halüsinasyon görmesine sebebiyet vermektedir. Bu hipnogojik halüsinasyonlar, uykuya dalış ve uyanış esnalarında görülen, kabusa benzeyen fakat kişinin gördüklerini tamamen gerçek sandığı bir durumdur. Hastaların semptomları günden güne artar ve uyku paralizisi yaşarlar. Bu kişinin uyanma esnasında kısa süreli konuşma kabiliyetini yitirmesi ya da hareket edememesi durumudur. Tamamen nörolojik sistemi tesiri altına alan bu hastalık, kişiyi fizyolojik ve ruhsal olarak büyük bir hasara uğratır ve tedavi edilmediği takdirde katapleksiye sebep olur. Katapleksi, kişinin bilincini kaybetmeksizin, aniden yere düşmesine neden olan, ansızın gelişen bir kas parezisidir. Ansızın gelişen üzüntü, luk yada korku benzer biçimde duygu durumlarıyla beraber gözlenir.
İdiopatik Hipersomnia: Çoğu zaman 25 yaşından ilkin adım atar ve kronik olarak seyreder. İdiopatik tür hipersomnia olan hastalar, geceleri gerektiğinden fazla uyumaktadır. Bu uyku, fazla olmasına karşın dinlendirici olmaktan uzaktır hatta kişinin uyandığında kendisini daha bitkin hissetmesine sebep olur. Hastalar bu yorgunlukla birlikte, gece ne kadar fazlaca uyumuş olsalar dahi gün içinde tekrardan uyuma ihtiyacı duyarlar.
Periyodik (Kleine-Levine Sendromu): Çoğu zaman delikanlı zamanlarında olan erkeklerde görülür. Etiyopatogenezi çözülememiştir fakat hastalık kendini gelişen mental bozukluklar, hiperfaji ve hiperseksüalite benzer biçimde davranış bozuklukları ile karakterize eder. Aşırı uyuma isteğine sebep olan bu hastalık yılda birkaç kez yine eder. Sendrom, ataklar halinde seyreder ve 2-3 hafta içinde kaybolur.
Hipersomnia Emareleri Nedir?
Hipersomnia, bazı ağır ilaçların kullanımıyla beraber ya da ilaç bağımlılığına bağlı olarak gelişebilir. Bunun yanı sıra alkol bağımlılığının negatif bir etkisiyle meydana gelebilir. Genetik olarak aktarılmış da olabilir sadece bir ebeveynin bu bozukluğu aktarma riski ortalama yüzde 1 civarındadır. Fakat kişinin ailesinde narkolepsi hastası var ise, o kişinin narkolepsi olma riski 20 ila 40 kat daha yüksektir. Hipersomnia, bazı durumlarda iyi ya da fena huylu tümöre bağlı ya da kaza anında geçirilen şiddetli kafa travmaları sonucu da gelişebilir. Bunun yanı sıra kişinin ruhsal durumuna bağlı yaşanması da ihtimaller içindedir. Majör depresyon, anksiyete (kaygı) benzer biçimde duygu durum bozuklukları hipersomnia riskini artırır.
Oldukca Uyuma Hastalığı Teşhisi
Hastalığın teşhis edilmesinde: Kişinin yaşam öyküsünün incelenmesi, herhangi bir ruhsal rahatsızlığın olup olmadığının denetim edilmesi, alkol ya da madde bağımlılığı benzer biçimde durumların varlığından haberdar olunması, hastanın genetik risk faktörü taşıyıp taşımadığının araştırılması gerekmektedir. Kati tanı için üç çeşit kontrol yapılabilir.
Bunlardan biri uzman doktorların hastayı bigün uyku merkezinde müşahede altında tutarak uykusunu gözlemlenmesidir. Hastanın semptomları ve uyku saati, uyku düzeni, hangi saat aralıklarında uyuduğuna bağlı Epworth Uykululuk Ölçeği yapılmasıdır.
Polisomnografi testi: Hastanın kafasına bağlanan elektrotlar yardımıyla hastanın uyku esnasında beyin sinyallerini denetim eder. Bu testin amacı hastanın elektriksel aktivite değerlerini, kalbin elektriksel aktivite seviyelerini ve elektromiyogram şu demek oluyor ki kasların elektriksel aktivite değerlerini ölçmektir. Hem de kişinin solunum değerleri de ölçülür.
Çoklu uyku gecikme testi: Hastanın gün süresince uykuya dalma süresini sıklığını saptar. Birkaç saat fark arayla kişinin uyuması istenir. Uzmanlar bununla beraber hastanın uyku düzenini çıkartır.
Oldukca Uyuma Hastalığı Tedavisi
Hastalığın kati bir çözümü yoktur, kronik olarak seyreder. Genel olarak hastaların yaşam seçimi değişikliği sağlanır. Bunun haricinde herhangi bir ilaç tedavisi yapılmaz fakat semptomları hafifletme yöntemi, hastaların bulgularının sebebine bakılırsa değişkenlik göstermektedir. Eğer depresyon, anksiyete yada bipolar benzer biçimde duygu durum bozukluklarından dolayı gelişmiş ise uygun bir ruhsal tedavi ve antidepresan kullanımıyla bu sebep ortadan kaldırılır. Şahıs ağır bir ilaç kullanıyorsa, hipersomnia yan tesiri görüldükten sonrasında doktoruyla görüşüp ilaç dozajını tekrardan planlar. İlaç bağımlılığı benzer biçimde bir durum söz konusuysa, ilkin hangi ilacın kullanıldığı saptanır ondan sonra psikiyatri yardımıyla bu bağımlılık hali sonlanır.
Alkol ya da madde bağımlılığı sebebiyle gelişirse, hasta psikiyatr tarafınca tedavi görür ve bu bağımlılıklar sonlandırılır. Alerji ve soğuk algınlığı tedavisinde kullanılan ilaçlar hipersomniayı tetikleyebilir bu yüzden fazlaca gerekmediği sürece kullanılmamalıdır. Genel olarak bir tedavisi ya da ilacı bulunmayan bu hastalık sadece hastaların günlük yaşamını düzenlemesi ve ruhsal açıdan kendilerini güçlendirmeleriyle hafifçe seyreder. Şahıs bu tür bir çaba içindeyken çevresinden de destek görme ihtiyacı duyar.
Stres faktörünün azaltılması ve sıhhatli, mutlu ilişkiler oluşturmak hastanın ruh halini etkisinde bırakır dolayısıyla kendini daha iyi hissetmesine ve duygu durum bozukluklarından uzaklaşmasına destek sağlar. Ek olarak hastalar, semptomları hafifletmek için tertipli egzersiz yapabilirler. Bununla beraber gece uyumaları daha kolay hale gelir ve kendilerini gün içinde daha zinde hissedebilirler. Böylece hastanın gün içinde uyku nöbeti geçirme riski en aza indirilir ve kişinin yaşam kalitesinin artması sağlanır.
Çok Uyuma Hastalığı: Hipersomnia
by admin • Genel Hastalıklar Tags: Çok Uyuma Hastalığı, Çok Uyuma Hastalığı: Hipersomnia • 0 Comments
Uyku Nedir?
Uyku, canlıların günlük aktivitelerini gerçekleştirmek suretiyle enerji kazanmak adına gerçekleştirdiği bir dinlenme halidir. Dolayısıyla tüm canlıların uykuya ihtiyacı vardır. Kafi uyku almamak zararlıdır: dikkat dağınıklığı, unutkanlık ve ve asabiyete sebep verir. Aynı şekilde fazla uyku alınması durumunda da bitkinlik ve sersemlik hali hissedilebilir. Uyku kişinin ruh hali ile bağlantılıdır. Bu yüzden fazla ya da azca uyumanın sebebi ruhsal olabilir.
Uykunun Önemi
Kaliteli ve tertipli bir uykuyla beraber:
Kaç Saat Uyumalıyız?
Bebekler: 12-15 saat
Çocuklar: 9-11
Yetişkinler: 7-9 saat
Yaşlılar: 7-8 saat
Oldukca Uyuma Hastalığı: Hipersomnia
Hipersomnia ya da hipersomnolens, yaş aralığına bakılırsa kişinin kafi oranda uyku almasına karşın kendini bitkin ve halsiz hissetmesi buna bağlı gün içinde uyku atakları geçirmesine sebep veren nörolojik bir hastalıktır. Hipersomnia hastaları, gece süresince deliksiz ve minimum 7 saat uyusalar dahi gün içinde gelişen uyku halini denetim edemez ve yoğun bir uyuma isteğiyle karşı karşıya bırakılırlar. Buna bağlı olarak günlük dünyadaki aktiviteleri yapmak neredeyse imkânsız bir hale gelir. Bu durum kişinin iş, eğitim ve hususi yaşamını negatif etkisinde bırakır. Rutin işlerle başa çıkamayan kişiler, kendilerini yetersiz hissedebilir ya da aşırı uyuma ihtiyacı çektikleri için toplumdan soyutlanabilirler. Bu tür ihtimaller göz önünde bulundurulduğunda hastanın ruhsal açıdan fena etkilenmesi kaçınılmazdır. Hem fizyolojik hem de ruhsal olarak insanların yaşam standardını bozan hipersomnia üç şekilde nüksedebilir. Bunlar:
Narkolepsi: Çoğu zaman 20li yaşlarda cinsiyet ayrımı gözetmeksizin insanları etkileyen bir tür uyku bozukluğudur. Tıpta sebebi kati olarak çözülmemiştir fakat REM uykusunu düzenleyen bir nörokimyasal olan hiproketinin azca salgılanması durumunda bu hastalığın ortaya çıkmış olduğu öngörülmektedir. Narkolepsi, kişilerin uyku hücumu geçirmesine hatta halüsinasyon görmesine sebebiyet vermektedir. Bu hipnogojik halüsinasyonlar, uykuya dalış ve uyanış esnalarında görülen, kabusa benzeyen fakat kişinin gördüklerini tamamen gerçek sandığı bir durumdur. Hastaların semptomları günden güne artar ve uyku paralizisi yaşarlar. Bu kişinin uyanma esnasında kısa süreli konuşma kabiliyetini yitirmesi ya da hareket edememesi durumudur. Tamamen nörolojik sistemi tesiri altına alan bu hastalık, kişiyi fizyolojik ve ruhsal olarak büyük bir hasara uğratır ve tedavi edilmediği takdirde katapleksiye sebep olur. Katapleksi, kişinin bilincini kaybetmeksizin, aniden yere düşmesine neden olan, ansızın gelişen bir kas parezisidir. Ansızın gelişen üzüntü, luk yada korku benzer biçimde duygu durumlarıyla beraber gözlenir.
İdiopatik Hipersomnia: Çoğu zaman 25 yaşından ilkin adım atar ve kronik olarak seyreder. İdiopatik tür hipersomnia olan hastalar, geceleri gerektiğinden fazla uyumaktadır. Bu uyku, fazla olmasına karşın dinlendirici olmaktan uzaktır hatta kişinin uyandığında kendisini daha bitkin hissetmesine sebep olur. Hastalar bu yorgunlukla birlikte, gece ne kadar fazlaca uyumuş olsalar dahi gün içinde tekrardan uyuma ihtiyacı duyarlar.
Periyodik (Kleine-Levine Sendromu): Çoğu zaman delikanlı zamanlarında olan erkeklerde görülür. Etiyopatogenezi çözülememiştir fakat hastalık kendini gelişen mental bozukluklar, hiperfaji ve hiperseksüalite benzer biçimde davranış bozuklukları ile karakterize eder. Aşırı uyuma isteğine sebep olan bu hastalık yılda birkaç kez yine eder. Sendrom, ataklar halinde seyreder ve 2-3 hafta içinde kaybolur.
Hipersomnia Emareleri Nedir?
Hipersomnia, bazı ağır ilaçların kullanımıyla beraber ya da ilaç bağımlılığına bağlı olarak gelişebilir. Bunun yanı sıra alkol bağımlılığının negatif bir etkisiyle meydana gelebilir. Genetik olarak aktarılmış da olabilir sadece bir ebeveynin bu bozukluğu aktarma riski ortalama yüzde 1 civarındadır. Fakat kişinin ailesinde narkolepsi hastası var ise, o kişinin narkolepsi olma riski 20 ila 40 kat daha yüksektir. Hipersomnia, bazı durumlarda iyi ya da fena huylu tümöre bağlı ya da kaza anında geçirilen şiddetli kafa travmaları sonucu da gelişebilir. Bunun yanı sıra kişinin ruhsal durumuna bağlı yaşanması da ihtimaller içindedir. Majör depresyon, anksiyete (kaygı) benzer biçimde duygu durum bozuklukları hipersomnia riskini artırır.
Oldukca Uyuma Hastalığı Teşhisi
Hastalığın teşhis edilmesinde: Kişinin yaşam öyküsünün incelenmesi, herhangi bir ruhsal rahatsızlığın olup olmadığının denetim edilmesi, alkol ya da madde bağımlılığı benzer biçimde durumların varlığından haberdar olunması, hastanın genetik risk faktörü taşıyıp taşımadığının araştırılması gerekmektedir. Kati tanı için üç çeşit kontrol yapılabilir.
Bunlardan biri uzman doktorların hastayı bigün uyku merkezinde müşahede altında tutarak uykusunu gözlemlenmesidir. Hastanın semptomları ve uyku saati, uyku düzeni, hangi saat aralıklarında uyuduğuna bağlı Epworth Uykululuk Ölçeği yapılmasıdır.
Polisomnografi testi: Hastanın kafasına bağlanan elektrotlar yardımıyla hastanın uyku esnasında beyin sinyallerini denetim eder. Bu testin amacı hastanın elektriksel aktivite değerlerini, kalbin elektriksel aktivite seviyelerini ve elektromiyogram şu demek oluyor ki kasların elektriksel aktivite değerlerini ölçmektir. Hem de kişinin solunum değerleri de ölçülür.
Çoklu uyku gecikme testi: Hastanın gün süresince uykuya dalma süresini sıklığını saptar. Birkaç saat fark arayla kişinin uyuması istenir. Uzmanlar bununla beraber hastanın uyku düzenini çıkartır.
Oldukca Uyuma Hastalığı Tedavisi
Hastalığın kati bir çözümü yoktur, kronik olarak seyreder. Genel olarak hastaların yaşam seçimi değişikliği sağlanır. Bunun haricinde herhangi bir ilaç tedavisi yapılmaz fakat semptomları hafifletme yöntemi, hastaların bulgularının sebebine bakılırsa değişkenlik göstermektedir. Eğer depresyon, anksiyete yada bipolar benzer biçimde duygu durum bozukluklarından dolayı gelişmiş ise uygun bir ruhsal tedavi ve antidepresan kullanımıyla bu sebep ortadan kaldırılır. Şahıs ağır bir ilaç kullanıyorsa, hipersomnia yan tesiri görüldükten sonrasında doktoruyla görüşüp ilaç dozajını tekrardan planlar. İlaç bağımlılığı benzer biçimde bir durum söz konusuysa, ilkin hangi ilacın kullanıldığı saptanır ondan sonra psikiyatri yardımıyla bu bağımlılık hali sonlanır.
Alkol ya da madde bağımlılığı sebebiyle gelişirse, hasta psikiyatr tarafınca tedavi görür ve bu bağımlılıklar sonlandırılır. Alerji ve soğuk algınlığı tedavisinde kullanılan ilaçlar hipersomniayı tetikleyebilir bu yüzden fazlaca gerekmediği sürece kullanılmamalıdır. Genel olarak bir tedavisi ya da ilacı bulunmayan bu hastalık sadece hastaların günlük yaşamını düzenlemesi ve ruhsal açıdan kendilerini güçlendirmeleriyle hafifçe seyreder. Şahıs bu tür bir çaba içindeyken çevresinden de destek görme ihtiyacı duyar.
Stres faktörünün azaltılması ve sıhhatli, mutlu ilişkiler oluşturmak hastanın ruh halini etkisinde bırakır dolayısıyla kendini daha iyi hissetmesine ve duygu durum bozukluklarından uzaklaşmasına destek sağlar. Ek olarak hastalar, semptomları hafifletmek için tertipli egzersiz yapabilirler. Bununla beraber gece uyumaları daha kolay hale gelir ve kendilerini gün içinde daha zinde hissedebilirler. Böylece hastanın gün içinde uyku nöbeti geçirme riski en aza indirilir ve kişinin yaşam kalitesinin artması sağlanır.