Mastit Nedir?

Mastit; memede kızarıklık, şişme, ağrı ve hassasiyete yol açan bir çeşit doku iltihaplanmasıdır. Çoğunlukla emziren hanımlarda, çoğu zaman doğumdan sonraki ilk 2 ay içinde gelişir. Doğumdan sonrasında emzirmeye bağlı olarak gelişen mastit, puerperal (laktasyonel) olarak adlandırılır. Oldukça ender olmakla beraber emzirmeyen hanımlarda ve erkeklerde de mastit meydana gelebilir. Bu ise non-puerperal (non-laktasyonel) mastit olarak isimlendirilir.

Mastit Emareleri Nedir?

Emzirmeye yeni süregelen hanımefendilerin göğüslerinde duyarlılık hissetmesi normaldir. Sadece emzirme esnasında ağrı ve yanma hissi oluşuyorsa, bu durum mastit olgusuna işaret ediyor olabilir. Mastitin en sık görülen emareleri şu şekildedir:

  • Memede şişlik, kızarıklık, duyarlılık, ağrı, lekelenme
  • Emzirirken yanma hissi
  • Meme dokusunda sertleşme ve kaşınma
  • Sert, ağrılı ve yumru şeklinde hissedilen iltihap
  • Memeden fena kokulu, kıvamlı, çoğu zaman sarı-yeşil
  • Memenin belirli bir bölgesinde olağan dışı ısı
  • Koltuk altı bezlerinde şişlik
  • Yüksek ateş
  • Bitkinlik
  • Üşüme ve titreme

Mastit Niçin Olur?

Mastit, emziren hanımlarda süt kanalının tıkanması ya da bakteriyel enfeksiyon sebebiyle olur. İltihaplanmanın enfeksiyon olmadan ortaya çıkması, çoğu zaman memede süt birikmesinden doğar. Bebek emerken meme ucunda oluşan travma (meme başı çatlakları), cilt florasında ya da bebeğin ağzında bulunan bakterilerin doku içine girmesine sebep olur. Böylece enfeksiyon oluşur. Vücut, bakterilerin niçin olduğu enfeksiyonla savaşmak için, meme dokusunun iltihaplanmasına yol açan bir takım kimyasal salgılar. Bu da memede ağrı ve yanmayla karakterize olan mastite neden olur. Mastitin öteki sebepleri şu şekildedir:

  • Sigara tüketimi mastit oluşumu için mühim bir risk faktörüdür. Tütün ürünlerinde bulunan toksinler meme dokusunda iltihaplanmaya niçin olur.
  • Bağışıklık sistemini zayıflatan kronik hastalıklar, meme dokusu iltihaplanmasına sebep olabilir. Bu hastalıklar, bilhassa emzirmeye bağlı gelişmeyen mastit vakalarının temel nedenidir.
  • Meme implantı yaptıran kişilerde mastit görülme oranı daha yüksektir. Bunun sebebi, meme dokusunun enfeksiyona daha duyarlı hale gelmesidir.
  • Emzirme döneminde göğüste biriken sütün tertipli olarak boşaltılmaması, mastit oluşmasında en sık görülen etkendir. Bebeği ansızın sütten kesmek, süt birikmesine niçin olarak enfeksiyon oluşmasına neden olur.
  • Dar giysiler ya da sutyenler mastit riskini artırır.

Meme dokusundaki iltihaplanmanın erken tedavisi, ondan sonra oluşabilecek komplikasyonları önlemek açısından büyük ehemmiyet taşır. Mastit tedavi edilmezse iltihap gelişebilir. Iltihap, meme dokusu iltihabının mühim komplikasyonlarından biridir. Meme dokusu içinde kitle şeklinde görülür. Doğum sonrası oluşan mastitin apseye dönüşmesinin engellenmesi, gereksiz yere geniş spektrumlu antibiyotiklerin kullanılmasını da engeller.

Mastit Iyi mi Teşhis Edilir?

Mastit, klinik muayene ve laboratuvar bulgularıyla teşhis edilir. Tedavide ideal bir protokol oluşturulması için doktorunuz lüzumlu görmüş olduğu tüm ileri tetkikleri yapmış olacaktır. Bazı olgularda mastit ve meme apsesi teşhisinde klinik muayene yetersiz kalır. Tanıyı doğrulayabilmek için ultrasonografi hastaya zarar vermeyen (non-invazif) ilk yapılması ihtiyaç duyulan görüntüleme yöntemidir Klinik muayene esnasında tabip şüpheli bir durumla karşılaşırsa biyopsi örneği isteyebilir. Kati tanı patoloji sonuçlarına bakılırsa konur ve ideal tedavi protokolü başlatılır.

Mastit Iyi mi Tedavi Edilir?

Emziren bayanlar için ilk tedavi yöntemi memede biriken sütün boşaltılmasıdır. Bunu sağlamanın en kolay yolu ise bebeğin mastit olan memeyi emmesini sağlamaktır. Emzirmeye devam etmek tedavide herhangi bir aksamaya yol açmaz. Bilinenin aksine bebeğin iltihaplanmış olan memeden emmesi zararı dokunan değildir. Hem anne hem de bebek için emzirme süreci devam etmelidir.

Bebeği emzirmeden ilkin memeye ılık kompres uygulamak, ağrı ve yanma hissini azaltır. Su torbası yardımıyla kompres yapabileceğiniz şeklinde, ılık bir duş almak da ağrıları hafifletmeye destek sağlar.

24 saat süresince kafi süt boşaltımı sağlanmasına karşın; semptomlarda düzelme gerçekleşmezse ve meme ucunda belirgin bir çatlak var ise antibiyotik tedavisi başlanır. Mastitin medikal tedavisi, semptomların süratli bir halde rahatlamasını sağlar.

Meme dokusundaki iltihaplanma tedavi edilmezse iltihap gelişebilir. Bu durumda tedavi yöntemi olarak drenaj ön plana çıkar. Tıp teknolojilerinin gelişmesiyle beraber, açık drenaj yaklaşımı terk edilmiştir. Drenaj, bir enjektör yardımıyla apsenin boşaltılması işlemidir. Doktorunuz drenaj tedavisine ek olarak antibiyotik tedavisi başlatabilir. Ateşsiz geçen 72 saatin arkasından, iltihaplanma bulguları gerileyince antibiyotik ihtiyacı ortadan kalkar.

Tedaviye cevap vermeyen mastit olgularında enflamatuvar meme kanseri şüphesi ortaya çıkar. Enflamatuvar meme kanserinin semptomları, mastit vakalarında ortaya çıkan semptomlara fazlaca benzerdir. Antibiyotik ve drenaj tedavisine karşın semptomlarda iyileşme yoksa cilt biyopsisi yapılır. Biyopsi, hasarlı dokudan alınan mesela mikroskop altında incelenmesidir. Enflamatuvar meme kanseri şüphesini ortadan kaldırmak için biyopsi işlemini lüzumlu görülebilir. Biyopsi, uygun koşullar altında yapıldığında sıhhat açısından hiçbir çekince oluşturmaz.

Mastit Iyi mi Engellenir?

Yeni doğum meydana getiren bayanlar, laktasyon döneminde mühim sorunlarla karşılaşabilir. Laktasyon periyodu sözcüğü, anne sütünün oluşumunu ve meme ucundan geldiği süreci tanımlamak için kullanılır. Bu sürecin iyi yönetilememesi durumunda meme doluluğu yaşanır. Bu hastalık, memenin sık boşaltılmasıyla tamamen iyileştirilebilir. Sadece memedeki duyarlılık ve ağrı sebebiyle emzirme süreci ertelenirse, süt kanallarında tıkanıklık ve devamında mastit ortaya çıkabilir.

Memede süt birikmesi, mastit oluşumunu hızlandıran faktörlerin önderlik yapar. Mastit oluşumunu engellemenin en kolay yolu, sütün meme içinde birikmesini önlemektir. Hem anne hem de bebek sağlığı için emzirme süreci devam etmelidir. Mastit oluşumunu engellemek için alınabilecek öteki önlemler şu şekildedir:

  • Her emzirmeden sonrasında meme ucunun hijyeni (temiz bir bezin kaynayıp ılınmış çeşme suyuna batırılıp meme başlarının çocuğun emmesinin derhal öncesinde ve sonrasında nazikçe temizlenmesi) sağlanmalıdır.
  • Emzirmeden ilkin ve sonrasında memeye nazikçe masaj yapılması, süt kanallarının açılmasına destek olabilir.
  • Doğumdan sonraki ilk aylarda, meme ucu çatlaklarına bağlı olarak enfeksiyon oluşması yaygındır. Enfeksiyon oluşumuna izin vermeden, meme ucu travmalarının tedavi edilmesi gerekir.
  • Bebekler, her ne kadar emme güdüsüyle doğuyor olsalar da ilk aylarda memeyi tam kavramakta problem yaşayabilir. Meme ucu travması, çoğunlukla bebeğin memeyi doğru kavrayamaması sonucu oluşur. Doğru emzirme pozisyonu mastit gelişme riskini azaltır. Doğru emzirme pozisyonlarının öğrenilmesi için gebeliğin son dönemlerinde bir uzmandan yardım alınması son aşama önemlidir.
  • Bebek yalnız bir memeden değil, iki memeden de sık sık emmelidir.
  • Bebeğin emmeyi reddetmesi durumunda, memede biriken süt ne olursa olsun elle ya da bir pompa yardımıyla boşaltılmalıdır.
  • Sigarada bulunan toksinler meme dokusunda hasara niçin olur. Hasarlı dokular ise enfeksiyona sebep olan mikroorganizmalar için ideal ortamı oluşturur. Sigarayı bırakmak mastit oluşma riskini mühim seviyede düşürür.
  • Memeyi tahriş eden kumaşlardan uzak durulmalıdır. Rahat giysiler giymek memeyi rahatlatır ve enfeksiyon riskini azaltır.
  • Vücudun enfeksiyonla savaşması için kafi su tüketildiğinden güvenilir olunmalıdır.
  • Memedeki süt üretimi, emzirme sıklığına bağlı olarak artar ya da azalır. Emzirme sürecini ansızın sonlandırmak, memede süt birikmesine niçin olur. Bu yüzden bebek ansızın sütten kesilmemeli, emzirme süresi yavaş yavaş kısaltılmalıdır.