Fistül

Fistül, iç organlar içinde yada iç organlar ile vücut yüzeyi içinde ortaya çıkan inorganik bağlantılardır. Fistüller çoğunlukla bir organın iltihaplanması yada yaralanması durumunda gelişir. Doğum esnasında perinede meydana gelen yırtıklar, kronik inflamatuar bağırsak hastalıkları yada apseler fistüle niçin olabilir. Fistül emareleri ağrı, kanama, idrar, dışkı ve öteki vücut sıvılarının uygun olmayan yerlerden akıntı yapmasıdır. Tanı etkilenen bölgenin fizik muayenesi ve ultrason benzer biçimde bir yöntemle incelenmesinden sonrasında konur. Tedavi çoğu zaman ameliyatla fistülün kapatılması şeklinde yapılır.

Fistül, bir organla başka bir yapı içinde oluşan tüp şeklindeki anormal bir bağlantıdır. Mesane ve vajina benzer biçimde iki vücut boşluğunun yada vücut boşluğu ile cildin bağlantısı biçiminde olabilir. Fistül terimi Latincede tüp anlamına gelen fistula kelimesinden türetilmiştir. En sık olarak anüs ve çevresinde görülür ve bu durumda anal fistül adını alır. İkinci en yaygın yerleşim yeri iki bağırsak kısmı arasındadır ve bunlara enteroenterik fistül denir. Fistüller ek olarak rektum ve vajina, bağırsak ve cilt, bağırsak ve mesane içinde da sıktır.

Fistül çeşitleri nedir?

Ilke olarak, vücudun herhangi bir yerinde görülebilir; sadece en yaygın olarak bağırsak ve anüste gelişir. İdrar yollarında da çeşitli organlara oluşturulan fistüller gelişebilir.

Anal fistül

Anal fistül, bağırsağın son kısmı ile anüs çevresindeki deri içinde gelişen minik tünel şeklindeki anormal yapılardır. Çoğu zaman anüs yakınındaki bir enfeksiyonun sonucu olarak gelişen iltihap sebebiyle ortaya çıkar. Iltihap boşaldığında geriye minik bir kanal kalabilir. Anal fistül, hastalık hissi ve cilt tahrişi benzer biçimde hoş olmayan emarelere niçin olabilir ve çoğu zaman kendi başına iyileşmez. Bir çok durumda cerrahi yolla kapatılması gerekir.

 

Anal fistülün en mühim sebebi benzer biçimde anüs çevresinde gelişen apselerdir. Anal apseli her iki ila dört kişiden birinde fistül geliştiği tahmin edilmektedir. Anal fistüller çoğu zaman tedavi edilmediği takdirde nadiren iyileştikleri için ameliyat edilmeleri gerekir.

İdrar yolu fistülleri

İdrar yolu fistülleri, idrar yollarını oluşturan organlarla cilt yada yakındaki bir başka organ arasındaki anormal bir bağlantıdır. Üriner fistüller idrar kaçırma ve enfeksiyona niçin olabilir. Çoğunlukla çeşitli ameliyatlardan sonrasında, travma sebebiyle, belirli hastalıkların komplikasyonu olarak yada ışınım tedavisinden dolayı oluşur. En sık olarak histerektomi (rahmin alınması) ve sezaryen benzer biçimde karın yada pelvik ameliyatlar esnasında mesaneye zarar verilmesi neticesinde ortaya çıkar.

Bir çok idrar yolu fistülü cerrahi işlemle onarım edilir. En sık olarak idrar yolları ile vajina içinde görülür ve anormal bağlantı sebebiyle vajinadan dışkı ve idrar sızıntısına niçin olabilir. İdrar yollarında oldukça sayıda fistül türü görülebilir.

Vezikovajinal fistül: Vajina ve mesane içinde görülür. Hanımlarda en sık görülen idrar yolu fistülü türüdür. En sık rastlanan sebebi histerektomi ameliyatıd geçmişidir.

Enterovezikal fistül: Mesane ve bağırsak içinde bulunur. En yaygın idrar yolu fistüllerinden biridir.

Vezikouterin fistül: Mesane ve uterus içinde bulunur.

Üreterovajinal fistül: Vajina ve üreter içinde bulunur. Üreter böbrekler ve mesane içinde idrar taşıyan tüp şeklindeki organdır. Bu grup fistüllerin bir çok geçirilmiş histerektomi yada öteki pelvik cerrahi işlemler sebebiyle ortaya çıkar.

Üretrovajinal fistül: Vajina ve üretra içinde bulunur. Üretra idrarı vücuttan atan idrar yolu bölümüdür.

Kolovezikal fistül: Kalınca bağırsak ile mesane arasındadır.

Rektovajinal fistül vajina ve rektum içinde bulunur. Rektum kalınca bağırsağın son kısmıdır.

Öteki fistüller

Bağırsakların iki değişik kısmı içinde oluşan fistülllere enteroenterik fistül denir.

Enterokolik fistül: ince ve kalınca bağırsak içinde anormal bir bağlantı vardır.

Enterokutan fistül: Bu fistül türü bağırsakla cilt arasındadır.

Enterovaginal: Bu fistül türü vajinaya ile bağırsaklar içinde bulunur.

Fistül niçin oluşur?

Bir fistülün oluşmasının bir sebebi uzun süre iyileşmeyen apseler olabilir. Iltihap, iyileşmeyi önleyen dışkı yada idrar benzer biçimde vücut sıvılarıyla devamlı doluyor olabilir. Iltihap sonunda cilde, başka bir vücut boşluğuna yada bir organa doğru uzanarak fistül oluşumuna yol açabilir. Fazlaca değişik sebeplerle gelişebilen fistüller, en sık olarak aşağıda sıralanan nedenlerle ortaya çıkar;

Doğumda gelişen ciddi vajinal yırtıklar ve oluşturulan epizyotomi kesisinde enfeksiyon sebebiyle vajina ve rektum içinde rektovajinal fistül oluşabilir.

Sindirim sistemi ameliyatlarından sonrasında bağırsaklarda, kanser için uygulanan ışınım terapisi sonrası fistül oluşumlarına rastlanabilir.

Crohn hastalığı yada ülseratif kolit benzer biçimde kronik inflamatuar bağırsak hastalıkları, cinsel yolla bulaşan bazı hastalıklar, HIV ve tüberküloz fistüllere niçin olabilir.

Kanser doku tahribatı yaparak fistül oluşumuna zemin hazırlayabilir.

Kanser tedavisi için uygulanan radyoterapiden sonrasında oluşabilir.

Kimi zaman kateter yada endoskopi benzer biçimde çağdaş tıbbi cihazların bile yanlışlıkla bir organ yada damar duvarına nüfuz etmesi ve oluşan yaranın iltihaplaması sonucunda oluşabilir.

Divertikülit. Kalınca bağırsakta bulunan minik kese şeklindeki yapıların enfeksiyonu fistüle niçin olabilir.

Hidradenitis suppurativa. Apselere ve yara izlerine yol açan kronik bir cilt rahatsızlığı olan Hidradenitis suppurativa fistül oluşumunu bununla beraber getirebilir.

Anüs yakınına rektal yada hemoroid ameliyatları benzer biçimde cerrahi işlemlerin komplikasyonu olarak gelişebilir.

Rahmin alınması ve sezaryen benzer biçimde ameliyatlar mesane ve vajina içinde fistüllere niçin olabilir.

Vajinanın arka duvara uygulanan ameliyatlar anüs yada rektuma oluşturulan fistülle sonuçlanabilir.